2.000 Işık Yılında Uyuyan Dev: Gaia BH3

Katılım
23 Ağustos 2025
Konular
80
Mesajlar
102
Tepkime puanı
1,202
Şehir
İzmir
Gökbilimciler, Samanyolu'nun 'uyuyan devi' Kara deliğini Dünya'ya şaşırtıcı derecede yakın keşfettiler

Bu uyuyan dev, galaksimizdeki milyarlarca yıldızın hareketini izleyen Avrupa uzay teleskobu Gaia ile keşfedildi.

33 güneş ağırlığındaki bir kara delik, güneş sistemimizden sadece 2.000 ışık yılı uzakta gizleniyor.

Gaia-BH1, ESA'nın Gaia uzay aracının hassas yıldız hareketi ölçümleri kullanılarak keşfedilen, Dünya'ya bilinen en yakın yıldız kütleli kara deliktir. Yılancı takımyıldızında, 1.560 ışık yılı uzaklıkta yer alır. Güneş benzeri bir yıldızla ikili bir sistem oluşturur ve kara delik Güneş'in kütlesinin yaklaşık 10 katına sahiptir. Bilinen çoğu kara deliğin aksine, Gaia-BH1 "sessizdir" ve bir yığılma diskinden yoksundur, bu da onu benzersiz ve kafa karıştırıcı bir kozmik nesne yapar.

Gaia BH3 "uyku halinde"dir, yani şu anda yakındaki maddelerle beslenmemektedir; bu nedenle ışık yaymamıştır ve Gaia, yoldaş yıldızın hareketi aracılığıyla kütleçekimsel etkisini ortaya çıkarana kadar fark edilmemiştir.

Yıldız kütleli kara delikler, büyük bir yıldızın yakıtı bittiğinde ve çöktüğünde oluşur. Yeni keşif, Dünya'nın yakınında böyle bir kökene sahip büyük bir kara deliğin ilk kez bulunduğunu temsil eden bir dönüm noktasıdır.

Gaia-BH3 olarak adlandırılan yıldız kütleli kara delik, güneşimizden 33 kat daha büyüktür. Samanyolu'nda bulunan bu sınıfın önceki en büyük kara deliği, kütlesinin güneşin yaklaşık 20 katı olduğu tahmin edilen Cygnus takımyıldızındaki (Cyg X-1) bir X-ışını ikilisindeki bir kara delikti.

Samanyolu'ndaki ortalama yıldız kütleli kara delik, güneşten yaklaşık 10 kat daha fazladır.

Gaia-BH3, Dünya'dan sadece 2.000 ışık yılı uzaklıkta yer alır ve bu da onu gezegenimize şimdiye kadar keşfedilen en yakın ikinci kara delik yapar. Dünya'ya en yakın kara delik, 1.560 ışık yılı uzaklıktaki Gaia-BH1'dir (Gaia tarafından da keşfedildi). Gaia-BH1, güneşin yaklaşık 9,6 katı bir kütleye sahiptir ve bu da onu yeni keşfedilen bu kara delikten önemli ölçüde daha küçük kılar.

University College London'daki Mullard Uzay Bilimleri Laboratuvarı'nda bilim adamı ve Gaia'nın Kara Delik Görev Gücü üyesi George Seabrook, 'e yaptığı açıklamada, "Gaia BH3'ü bulmak, Neo'nun matrisi 'görmeye' başladığı 'Matrix' filmindeki an gibidir" dedi. "Bizim durumumuzda, 'matris' galaksimizin Gaia onları tespit etmeden önce bizden gizlenen uykuda olan yıldız kara deliklerinden oluşan popülasyonudur."

Seabroke, Gaia BH3'ün bu popülasyon için önemli bir ipucu olduğunu, çünkü galaksimizde bulunan en büyük yıldız kara deliği olduğunu da sözlerine ekledi.

Tabii ki, Gaia-BH3, Samanyolu'nun kalbine hakim olan süper kütleli kara delik olan ve güneşin 4,2 milyon katı kütleye sahip olan Yay A* (Sgr A*) ile karşılaştırıldığında küçük bir yavrudur. Sgr A* gibi süper kütleli kara delikler, büyük yıldızların ölümleriyle değil, giderek daha büyük ve daha büyük kara deliklerin birleşmesiyle yaratılır.

UYUYAN DEV KARA DELİK, YILDIZ ARKADAŞININ TİTREK BİR ATMASINA NEDEN OLDU
Tüm kara delikler, olay ufku adı verilen bir dış sınırla işaretlenir ve bu noktada kara deliğin kaçış hızı ışık hızını aşar. Bu, bir olay ufkunun ötesinde hiçbir bilginin kaçamayacağı tek yönlü bir ışık yakalama yüzeyi olduğu anlamına gelir.

Sonuç olarak, kara delikler ışık yaymaz veya yansıtmaz, yani yalnızca yavaş yavaş beslendikleri malzemelerle çevrili olduklarında "görülebilirler". Bazen bu, ikili bir sistemde eşlik eden bir yıldızdan malzeme çeken ve etrafında bir gaz ve toz diski oluşturan bir kara delik anlamına gelir.
Kara deliklerin muazzam yerçekimi etkisi, bu çevredeki maddede yoğun gelgit kuvvetleri oluşturur ve yok edilen ve tüketilen malzemeyle parlak bir şekilde parlamasına ve ayrıca X-ışınları yaymasına neden olur. Ek olarak, kara deliğin ziyafet çekmediği malzeme kutuplarına yönlendirilebilir ve ışık emisyonunun eşlik ettiği ışığa yakın hızlı jetler olarak patlatılabilir.
IMG 20250902 083018
 

Geri
Üst